دانشمندان موفق به توسعه روشی نوآورانه شده‌اند که با ویرایش ژنی خاص در پشه‌های ناقل مالاریا، انتقال این بیماری مرگبار را متوقف می‌کند. این روش بر پایه فناوری ویرایش ژن کریسپر-کس9 (CRISPR-Cas9) است و می‌تواند در آینده در جهت جلوگیری از صدهزاران مرگ سالانه ناشی از مالاریا نقش مؤثری ایفا کند.
در حرکتی علمی بی‌سابقه، دانشمندان موفق شده‌اند با ویرایش تنها یک ژن در پشه‌های ناقل مالاریا، راه انتقال این بیماری مرگبار را به طور کامل مسدود کنند. این دستاورد که با استفاده از فناوری پیشرفته ویرایش ژن کریسپر-کس9 انجام شده، می‌تواند تحول بزرگی در مبارزه با مالاریا، یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های همه‌گیر در جهان، رقم بزند.
به گزارش پایگاه خبری قرطاس، گروهی از محققان دانشگاه‌های کالیفرنیا سن‌دیگو، جانز هاپکینز و کالیفرنیا برکلی در ایالات متحده، روشی را توسعه داده‌اند که در آن با تغییر یک اسید آمینه در ژن پشه، امکان انتقال انگل مالاریا از طریق نیش این حشرات از بین می‌رود.
پشه‌های ناقل مالاریا هر ساله بیش از ۲۶۳ میلیون نفر را آلوده می‌کنند و بیماری مالاریا سالانه منجر به نزدیک به ۶۰۰ هزار مرگ در سراسر جهان می‌شود. تلاش‌های قبلی برای کنترل این بیماری از طریق حشره‌کش‌ها و سایر روش‌ها به دلیل مقاومت روزافزون پشه‌ها و انگل‌ها، تاکنون با موفقیت چندانی همراه نبوده است.
در این روش نوین، محققان با استفاده از فناوری CRISPR-Cas9، اسید آمینه‌ای به نام L224 که نقش کلیدی در انتقال انگل مالاریا به غدد بزاقی پشه دارد، را با نسخه‌ای اصلاح‌شده به نام Q224 جایگزین کرده‌اند. این تغییر جزئی مانع می‌شود که انگل‌های مالاریا بتوانند از طریق نیش پشه به انسان یا حیوانات منتقل شوند.
جورج دیموپولوس، زیست‌شناس دانشگاه جانز هاپکینز و یکی از همکاران این پروژه، تأکید کرد: «ما با یک تغییر بسیار دقیق و واحد، یک جزء از ژن پشه را به یک “سپر قدرتمند” تبدیل کرده‌ایم که گونه‌های مختلف انگل مالاریا را مسدود می‌کند.»
نکته مهم این روش این است که بر سلامت و توانایی تولید مثل پشه‌ها تأثیر منفی نمی‌گذارد، بلکه به گونه‌ای طراحی شده که این ویژگی ژنتیکی جدید به طور خودکار در نسل‌های بعدی پشه‌ها تکثیر شود. این موضوع باعث می‌شود که پشه‌های اصلاح‌شده به تدریج جمعیت طبیعی را تحت‌الشعاع قرار داده و انتقال مالاریا را متوقف کنند.
دیموپولوس افزود: «ما ابزارهای ژنتیکی خود را با طبیعت تلفیق کرده‌ایم تا پشه‌ها را از دشمن بیماری به متحدی در مبارزه با آن تبدیل کنیم.»
این روش نوین می‌تواند گامی بزرگ در جهت حذف مالاریا از جهان محسوب شود و در آینده نزدیک، پس از گذر مراحل آزمایشی و تأیید ایمنی، به‌طور گسترده در مناطق آسیب‌دیده از این بیماری اجرا شود.
منبع: نیچر
محمدالحسن حمیدی
