پژوهشی نوین در مجله Nature Medicine نشان می‌دهد که پیاده‌روی معتدل روزانه — حتی به میزان ۵ تا ۷ هزار قدم — می‌تواند تجمع پروتئین تاو (Tau) در مغز را کاهش داده و زوال شناختی ناشی از بیماری آلزایمر را به‌طور چشمگیری کاهش دهد. این اثر محافظتی خصوصاً در افراد مسنی که سطح آمیلوئید بتا (Amyloid-beta) در مغزشان بالاست، مؤثرتر است.
به گزارش پایگاه خبری قرطاس، دانشمندان مؤسسه هاروارد در یک مطالعه بلندمدت با پیگیری بیش از ۲۹۶ فرد سالمند سالم شناختی (Cognitively Unimpaired)، به این نتیجه رسیده‌اند که فعالیت بدنی مبتنی بر تعداد گام‌های روزانه، نقش کلیدی در کند کردن پیشرفت بیماری آلزایمر در مرحله پیش‌بالینی دارد. این یافته‌ها در مقاله‌ای با عنوان «فعالیت بدنی به‌عنوان یک عامل خطر قابل اصلاح در بیماری آلزایمر پیش‌بالینی» در شماره جدید مجله Nature Medicine منتشر شده است.
به نقل از مقاله اصلی (DOI: 10.1038/s41591-025-03955-6 )، محققان با استفاده از داده‌های عینی ثبت‌شده از گام‌شمار (پِدومتر) و تصویربرداری پِت (PET) از مغز، نشان دادند که افرادی که روزانه ۵۰۰۱ تا ۷۵۰۰ قدم می‌زنند، در مقایسه با افراد بی‌تحرک (کمتر از ۳ هزار قدم در روز)، تا ۵۴ درصد کاهش در سرعت زوال شناختی دارند. همچنین، تجمع پروتئین تاو — که از نشانگرهای اصلی پیشرفت آلزایمر است — در نواحی تحتانی گیجگاهی مغز (Inferior Temporal Cortex) در این گروه به‌طور معناداری کندتر بود.
جالب اینجاست که این اثر محافظتی مستقل از بار آمیلوئید است؛ یعنی فعالیت بدنی بر میزان پروتئین آمیلوئید در مغز تأثیری ندارد، اما به‌طور غیرمستقیم با کاهش تجمع تاو، از سلامت شناختی فرد محافظت می‌کند. این یافته برای اولین بار مکانیسم زیستی دقیق تأثیر ورزش بر مسیر بیماری آلزایمر را روشن کرده است.
افزایش جزئی در فعالیت روزانه، مثلاً از ۲ هزار به ۴ هزار قدم، می‌تواند تفاوت چشمگیری در سلامت مغز ایجاد کند. اما از آنجایی که اثر این فعالیت بعد از رسیدن به حدود ۷۵۰۰ قدم در روز سیر شده و به یک سطح ثابت می‌رسد، هدف‌گذاری برای ۱۰ هزار قدم — که در فضای عمومی رایج است — لزوماً برای پیشگیری از آلزایمر ضروری نیست.
توصیه‌های کاربردی برای عموم:
- افراد ۵۰ تا ۷۰ ساله و حتی مسن‌تر می‌توانند با ۱۵ تا ۳۰ دقیقه پیاده‌روی روزانه، از مغز خود در برابر زوال شناختی محافظت کنند.
- این فعالیت لزوماً نیازی به ورزش شدید ندارد؛ حتی گردش روزانه در پارک یا استفاده از پله به‌جای آسانسور نیز مؤثر است.
- برای افرادی که سابقه خانوادگی آلزایمر دارند، رعایت این سبک زندگی می‌تواند یک استراتژی پیشگیرانه هوشمندانه باشد.
این یافته‌ها گامی بزرگ به سوی تبدیل «حرکت روزانه» به یک داروی غیردارویی برای حفظ سلامت مغز در برابر بیماری‌های نورودژنراتیو محسوب می‌شود.
منبع خبر:
Yau, W.Y.W., Kirn, D.R., Rabin, J.S. et al. Physical activity as a modifiable risk factor in preclinical Alzheimer’s disease. Nat Med (2025). https://doi.org/10.1038/s41591-025-03955-6
محمدالحسن حمیدی
